ในขั้นของการตรวจสอบสมมุติฐานจะต้องมีการตั้งตัวแปรเกิดขึ้นเพื่อตรวจสอบสมมุติฐานที่เราได้ตั้งไว้ในขั้นก่อนหน้า ซึ่งวันนี้เราจะมาพูดถึงเรื่องของ “ตัวแปร” กัน
ตัวแปรต้น (ตัวแปรอิสระ) คือ ตัวแปรที่กำหนดให้ต่างกันเพื่อทดสอบสมมุติฐาน
ตัวแปรตาม คือ ผลของตัวแปรต้น
ตัวแปรควบคุม คือ ตัวแปรที่อาจส่งผลทำให้การทดลองของเราคลาดเคลื่อน ดังนั้นเราจึงต้องจัดให้ตัวแปรนี้เหมือนกันในทุกกรณีเพื่อไม่ให้กระทบต่อผลการทดลอง
จากในรูปข้างต้น
วุ้นอาหาร = ตัวแปรต้น เพราะเราอยากรู้ว่าหากให้วุ้นอาหารที่แตกต่างกัน จะส่งผลต่อการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์หรือไม่
การเติบโตของจุลินทรีย์ = ตัวแปรตาม เพราะการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์เป็นผลมาจากวุ้นอาหารที่แตกต่างกัน
สภาพแวดล้อม (ห้องแล็ป) = ตัวแปรควบคุม เนื่องจากสภาพแวดล้อมนี้เราสามารถกำหนดได้เช่น อุณหภูมิ แสง ความชื้น